Türkiye Doğalgaz Piyasası

Türkiye’nin Gaz İthalatının Kaynak Bazında Dağılımı (2010 – 2013)
Kaynak	2010 (milyar m³)	2010 (yüzde)	2013 (milyar m³)	2013 (yüzde)
Rusya	17,576	%46,2	26,212	%58
İran	7,765	%20,4	8,730	%19
Azerbaycan	4,521	%11,9	4,245	%9
LNG (Cezayir + Nijerya + Spot)	8,174	%21,5	6,083	%15
Toplam	38,036	%100,0	45,269	%100,0

 

Türkiye’nin Gaz İthalatı Anlaşmaları
Anlaşma	İmza Tarihi	İşletim Tarihi	Süre(Yıl)	Miktar (Plato – milyar m³ / yıl)	Bitiş Tarihi
Rusya (Batı)	Şubat 1986	Haziran 1987	25	6	2011
Cezayir (LNG)	Nisan 1988	Ağustos 1994	20	4	2014
Nijerya (LNG)	Kasım 1995	Kasım 1999	22	1,2	2021
İran	Ağustos 1996	Aralık 2001	25	10	2026
Rusya (Mavi Akım)	Aralık 1997	Şubat 2003	25	16	2028
Rusya (Batı)	Şubat 1998	Mart 1998	23	8	2021
Türkmenistan	Mayıs 1999	- - - - - -	30	16	- - -
Azerbaycan	Mart 2001	Temmuz 2007	15	6,6	2022

 

Türkiye Doğalgaz Piyasasının Tarihçesi

1970: Kırklareli civarındaki Kumrular bölgesinde tespit edilen ilk doğalgaz, 1976 yılında Pınarhisar Çimento Fabrikası’nda kullanılmaya başlanmıştır.

 

1984: Doğalgaz ithalatına ilişkin ilk anlaşma, 84/8806 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla Türkiye ile SSCB arasında imzalanmıştır.

 

1986: 16 Şubat 1986’da BOTAŞ (Türkiye) ile Soyuzgazexport (SSCB) arasında 25 yıl süreli doğalgaz alım-satım anlaşması imzalanmıştır. Bulgaristan sınırından başlayan 842 km. uzunluğundaki boru hattının inşasına 26 Ekim 1986’da başlanmıştır.

 

1988 – 1996: Doğalgaz, Ekim 1988’de Ankara, Ocak 1992’de İstanbul, Aralık 1992’de Bursa, Eylül 1996’da İzmit, Ekim 1996’da da Eskişehir’de konut ve sanayi kullanımına sunulmuştur.

 

2001: 2 Mayıs 2001’de yürürlüğe giren 4646 sayılı Doğalgaz Piyasası Kanunu, mevcut monopol yapı yerine şeffaf ve rekabetçi bir doğalgaz piyasasının oluşmasını amaçlamaktadır. Yasada ayrıca;

 

• BOTAŞ’ın ithalat, iletim, depolama ve satış olmak üzere birbirinden farklı 4 tüzel kişiliğe ayrılması
• Piyasaya girecek şirketlerle birlikte bir rekabet ortamının oluşması,
• Ve bu rekabetçi yapının tüketicilere olumlu bir şekilde yansıması öngörülmektedir.

 

2005: 1.Kontrat Devri İhalesi, 30 Kasım 2005 tarihinde gerçekleştirilmiştir. İhale sonucunda Rusya Federasyonu ile süren kontratın 4 milyar m³’lük bölümünün özel sektöre devri başarıyla gerçekleştirilmiştir:

 

• Shell Enerji : 250 milyon m³
• BosphorusGaz : 750 milyon m³
• Enerco Enerji : 2,5 milyar m³
• Avrasya Gaz : 500 milyon m³

 

2007: İlk olarak Temmuz 2007’de Aksa Doğalgaz Toptan Satış A.Ş.’nin TPAO’nun Akçakoca Çayağzı tesislerinde üretilen doğalgazın satışına başlaması, ardından da Aralık 2007’de Shell Enerji’nin 1.Kontrat Devri İhalesi çerçevesinde doğalgaz ithalatına başlamasıyla birlikte Türkiye doğalgaz piyasasında çok oyunculu yapıya geçilmiştir.

 

2009: 1.Kontrat Devri İhalesi çerçevesinde Ocak 2009’da BosphorusGaz, Nisan 2009’da da Enerco Enerji ile Avrasya Gaz doğalgaz ithalatına başlamış; böylelikle Türkiye doğalgaz piyasasında özel sektörün payı 4 milyar m³’e yükselmiştir.

 

Kaynak: BOTAŞ & T.C.Petrol İşleri Genel Müdürlüğü